แผนการสอน: การเรียนรู้ร่วมกับปัญญาประดิษฐ์ (AI) – การเสริมสร้างความคิดสร้างสรรค์และการคิดเชิงวิพากษ์
วัตถุประสงค์
ให้นักศึกษาเรียนรู้การใช้เครื่องมือ AI เพื่อเพิ่มศักยภาพด้านความคิดสร้างสรรค์ การแก้ปัญหา และจิตสำนึกทางจริยธรรม เพื่อเตรียมพร้อมสู่การเป็นพลเมืองดิจิทัลที่มีความรับผิดชอบและเป็นนวัตกรในอนาคต
ระดับชั้น
นักเรียนและผู้สนใจ
ระยะเวลา
90 นาที
สื่อและอุปกรณ์
- คอมพิวเตอร์หรือแท็บเล็ตที่เชื่อมต่ออินเทอร์เน็ต
- เครื่องมือสร้างสรรค์ที่ขับเคลื่อนด้วย AI (เช่น โปรแกรมสร้างภาพด้วย AI, แชตบอทเล่าเรื่อง)
- อุปกรณ์ VR/AR (ถ้ามี)
- แบบฟอร์มสำหรับสะท้อนแนวคิดด้านจริยธรรม
ส่วนที่ 1: บทนำ (15 นาที)
เริ่มต้นด้วยการแนะนำแนวคิดของ “ปัญญาประดิษฐ์ (AI)” ว่าเป็น เครื่องมือที่ช่วยเสริมการเรียนรู้และความคิดสร้างสรรค์ ไม่ใช่เพียงแค่สิ่งที่เราศึกษาเท่านั้น
นำเสนอผลงานตัวอย่าง เช่น งานศิลปะที่สร้างโดย AI เพลงที่แต่งโดย AI หรือแชตบอทที่สามารถเล่าเรื่องได้อย่างโต้ตอบ
อธิบายว่างานวิจัยพบว่า การเปิดโอกาสให้นักเรียนได้สัมผัส AI ตั้งแต่ระยะเริ่มต้น โดยเฉพาะในบริบทเชิงสร้างสรรค์ จะช่วย เพิ่มแรงจูงใจในการเรียนรู้ และ ส่งเสริมความเข้าใจเชิงลึก ผ่านกระบวนการเรียนรู้แบบมีประสบการณ์ (Experiential Learning)
กิจกรรมที่ 1: สำรวจเครื่องมือสร้างสรรค์ด้วย AI (30 นาที)
แบ่งนักศึกษาออกเป็นกลุ่มย่อย แต่ละกลุ่มได้รับมอบหมายให้ทดลองใช้เครื่องมือ AI ดังนี้:
- AI สร้างภาพ (AI Art Generator): สร้างภาพจากข้อความหรือแนวคิด
- AI แชตบอทเล่าเรื่อง: ร่วมแต่งนิทานหรือเรื่องราวผ่านการสนทนา
- AI สำหรับการเรียนรู้ภาษา: ใช้ฝึกบทสนทนาในภาษาต่างประเทศ
หากมีอุปกรณ์ VR/AR ให้นักศึกษาทดลองใช้ในห้องทดลองเสมือนจริง เช่น ห้องทดลองวิทยาศาสตร์เสมือนจริงหรือการจำลองเหตุการณ์ทางประวัติศาสตร์ ซึ่งเป็นแนวโน้มหลักของการเรียนรู้แบบผสมผสาน (Mixed Reality) ในปี 2026
กิจกรรมที่ 2: การสะท้อนด้านจริยธรรมและการคิดเชิงวิพากษ์ (20 นาที)
ดำเนินการอภิปรายในชั้นเรียน โดยใช้คำถามชี้นำเพื่อกระตุ้นการคิดเชิงจริยธรรม เช่น
- ผลลัพธ์จาก AI มีความแม่นยำหรือมีอคติหรือไม่?
- AI อาจถูกนำไปใช้ในการเผยแพร่ข้อมูลเท็จหรือสร้าง Deepfake ได้อย่างไร?
- ผู้ใช้ควรมีความรับผิดชอบอย่างไรเมื่อนำ AI ไปใช้ในชีวิตประจำวันหรือการเรียน?
กิจกรรมนี้ช่วยให้นักศึกษาพัฒนา ความตระหนักรู้ทางจริยธรรมดิจิทัล (Digital Ethics) และเข้าใจผลกระทบทางสังคมของเทคโนโลยี AI
กิจกรรมที่ 3: การนำเสนอผลงานและแลกเปลี่ยนความคิดเห็น (15 นาที)
แต่ละกลุ่มนำเสนอผลงานที่สร้างขึ้น และแบ่งปันประสบการณ์การใช้ AI
อภิปรายร่วมกันว่า AI มีบทบาทอย่างไรในการช่วยจุดประกายความคิดสร้างสรรค์และการแก้ปัญหา พร้อมทั้งสะท้อนความท้าทายที่พบระหว่างการทำงาน
กิจกรรมนี้ส่งเสริมทักษะการสื่อสาร การทำงานร่วมกัน และ การรู้จักเรียนรู้จากกระบวนการ (Meta-cognition) ซึ่งเป็นทักษะสำคัญในโลกการทำงานที่มี AI เข้ามาเกี่ยวข้อง
สรุปและการบ้าน (10 นาที)
สรุปประเด็นสำคัญ:
- AI เป็น “เพื่อนร่วมทางในการเรียนรู้และความคิดสร้างสรรค์”
- การใช้ AI อย่างมีจริยธรรมเป็นสิ่งจำเป็น
- AI ช่วยเปิดขอบเขตใหม่ของการเรียนรู้และการสร้างสรรค์
มอบหมายให้นักศึกษาทำ บันทึกสะท้อนความคิด (Reflective Journal) หรือ เขียนข้อเสนอแนวคิดโครงการ (Project Proposal) โดยให้เลือกปัญหาจริงในสังคมที่พวกเขาอยากใช้ AI ในการแก้ไข
แนวโน้มทางการศึกษาและงานวิจัยที่เกี่ยวข้อง
- AI + Mixed Reality: การผสาน AI เข้ากับเทคโนโลยีเสมือน (AR/VR) ช่วยให้การเรียนรู้เป็นแบบมีส่วนร่วมและหลากหลายมากขึ้น ทั้งในวิทยาศาสตร์ ประวัติศาสตร์ และภาษา
- AI Ethics: หลักจริยธรรมของ AI ถูกบรรจุเป็นส่วนหนึ่งของหลักสูตร เพื่อสร้างความตระหนักรู้เรื่องอคติของอัลกอริทึมและการใช้เทคโนโลยีอย่างมีความรับผิดชอบ
- Personalized Learning: แพลตฟอร์มการเรียนรู้ที่ขับเคลื่อนด้วย AI สามารถปรับเนื้อหาให้เหมาะกับผู้เรียนแต่ละคน และให้ข้อเสนอแนะได้แบบเรียลไทม์
- การมีส่วนร่วมของผู้ปกครองและชุมชน: ระบบ AI วิเคราะห์ข้อมูลการเรียนรู้เพื่อช่วยผู้ปกครองเข้าใจรูปแบบการเรียนของบุตรหลาน และส่งเสริมความร่วมมือกับสถาบันการศึกษา
เครื่องมือแนะนำ
- โปรแกรมสร้างภาพด้วย AI ที่เหมาะกับเยาวชน เช่น DALL·E หรือโปรแกรมที่คล้ายกัน
- แชตบอทสำหรับการเล่าเรื่องหรือฝึกภาษา
- แอปพลิเคชัน VR/AR สำหรับห้องทดลองเสมือนจริง
- ผู้ช่วยสอน AI (AI Tutoring Systems) สำหรับการเรียนรู้แบบปรับเฉพาะบุคคล
สรุปภาพรวม
แผนการสอนนี้สะท้อนแนวทางการศึกษาแห่งอนาคตในปี 2026 ที่มุ่งสู่ “การเรียนรู้ร่วมกับ AI (Learning with AI)”
โดยให้นักศึกษาเป็นผู้ใช้เทคโนโลยีอย่างสร้างสรรค์ คิดเชิงวิพากษ์ และมีจิตสำนึกทางจริยธรรม พร้อมเตรียมความพร้อมสำหรับโลกที่ AI มีบทบาทสำคัญในทุกมิติของชีวิตและการทำงาน
Source : othernotable2026
